Powtórzenie wiadomości z geografii. Geografia na maturze.

Wnętrze Ziemi:

Przeszłość geologiczna Ziemi:
     (od najstarszej do obecnej)
era: PREKAMBR (ARCHAIK i PROTEROZOIK)
- krzepnięcie magmy
- powstanie litosfery
- powstanie kratonów

era: PALEOZOIK
okresy:
• KAMBR
- transgresja morza (wkraczanie morza na ląd)
- tworzenie się skał osadowych
- początek orogenezy kaledońskiej
- skamieniałość przewodnia TRYLOBITY

• ORDOWIK
- transgresja morza
- skamieniałość przewodnia GRAPTOLITY

• SYLUR
- wystąpiła orogeneza kaledońska w wyniku której zostały zfałdowane góry               Świętokrzyskie, i góry Sowie w Sudetach
- pojawiły się ryby
- tworzył się nikiel i cynk

• DEWON
- transgresja morza
- pojawiły się płazy

• KARBON
- wystąpiła orogeneza hercyńska w wyniku której zostały sfałdowane Sudety, oraz powstało zapadlisko śląsko-krakowskie, a w nim tworzyły się pokłady węglakamiennego i rud żelaza
- pojawiły się gady

• PERM
- regresja morza (cofanie sie morza)
- zjawiska wulkaniczne na terenie Polski
- powstał jeden kontynent Pangea, otoczony morzem Pantalasa
- tworzyły się pokłady soli komiennej, rud miedzi i gipsu

era: MEZOZOIK
okresy:
• TRIAS
- transgresja morza
- podział Pangei na Gondwanę i Laurazję
- tworzyły się rudy cynku i ołowiu
- pojawiły się pierwsze dinozaury

• JURA
- transgresja morza
- tworzyły się wapienie na wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, i
rudy żelaza w okolicach Częstochowy
- rozwkit życia dinozaurów

• KREDA
- początek orogenezy alpejskiej
- olbrzymi meteoryt zakończył życie dinozaurów

era: KENOZOIK
okresy:
• PALEOGEN
         epoki:
                         ¬ paleocen
                         ¬ eocen
                         ¬ oligocen
- rozój ssaków
- koniec orogenezy alpejskiej w wyniku której zostały zfałdowane Karpaty
- rozpoczęły się zjawiska krasowe na wyżynie Krak.-Częst.

• NEOGEN
               epoki:
                        ¬ miocen
                        ¬ pliocen
                        ¬ plejstocen
                        ¬ holocen
- tworzyły się pokłady węgla brunatnego, ropy naftowej, soli kamiennej, siarki
- wsytąpiły zlodowacenia na terenie Polski (plejstocen)
- zasiedlenie się człowieka (holocen)

Minerały - podstawowe jednostki budujące skały.

Skały dzielimy na:

Magmowe: (zakrzepła magma)
• wylewne - bazalt
• głębinowe - granit
• żyłowe o budowie porfirowej

Osadowe:
• pochodzenia biologicznego (powstałe ze szcząków roślin i zwierząt)
- wapienie, kreda, dolomity
• chemiczne (z odparowującej wody)
- sół kamienna, sól morska, siarka, gips

Okruchowe:
• luźne - głazy, żwiry, piaski, muły, iły
• spojone - zlepieńce, piaskowce, mułowce, iłowce

Metamorficzne: (przeobrażone skały powstałe na wskutek wysokiego ciśnienia lub temperatury)
wapienie → marmur
węgiel → grafit
piaskowiec → kwarcyt
różne skały → łupki

Złoże mineralne - naturalne nagromadzenie minerałów lub skał użytecznych w gospodarce w ilościach nadających się do wydobycia.

Rodzaje złoż:
• pokłady - wartswy wypełnione surowcem
• żyły
• gniazda
• soczewki